Auteursrecht

Auteursrecht uitgelegd

Auteursrecht beschermt werken van letterkunde, wetenschap of kunst. Dat is behoorlijk uitgebreid, want kindertekeningen en de broncode van software vallen er bijvoorbeeld ook onder. Alleen de maker heeft het recht om het werk openbaar te maken en er meerdere exemplaren van te maken.

Voorwaarden voor bescherming  

Met auteursrecht bescherm je creatieve werken die origineel zijn. Dat betekent dat ze een eigen, oorspronkelijk karakter hebben en het persoonlijk stempel van de maker dragen.

Verder moet je het werk met je zintuigen kunnen waarnemen. Je moet het dus bijvoorbeeld kunnen horen, zien of voelen.

Voorbeelden van creaties waarop auteursrecht kan rusten:

• tekst (boeken, brochures);
• broncode van software;
• beeld (tekeningen, foto’s, grafische vormgeving);
• film en muziek;
• sculpturen en bouwwerken;
• creatieve productvormgeving of design.

Niet beschermd  

Auteursrecht beschermt geen algemene concepten, zoals een ontwerpstijl. Juist de creatieve uitwerking of uitvoering is belangrijk.  

Auteursrecht beschermt ook geen technische oplossingen uit tekeningen. Het werk moet dus niet alleen gemaakt zijn om technisch te werken, want daar is het octrooirecht voor bedoeld.  

Geldigheidsduur

In veel landen krijgt de maker auteursrecht tot 70 jaar na overlijden. Bij werken van een rechtspersoon, zoals een bedrijf of stichting, geldt het auteursrecht 70 jaar vanaf de datum van eerste openbaarmaking.

Recht krijgen

In Nederland krijgt de maker automatisch auteursrecht zodra het werk gemaakt is. Je hoeft in Nederland het auteursrecht niet te registreren. In andere landen is een registratie soms vereist als je een rechtszaak wilt aanspannen.  

Om auteursrecht te handhaven, moet je wel kunnen bewijzen wie de maker is en wanneer het werk is gemaakt. Dit kun je doen door je idee of concept te registreren in een i-DEPOT of bij de notaris. Dat kost wel geld. Openbaar publiceren is ook een optie als je de publicatiedatum kunt aantonen.

De bescherming geldt in principe wereldwijd, maar elk land kan zijn eigen regels toepassen.  

Het teken voor auteursrecht (copyrightteken)

Je gebruikt het copyrightteken © om je auteursrecht te vermelden. In Nederland is het niet noodzakelijk het ©-teken te gebruiken om auteursrecht te claimen op een origineel werk.

Persoonlijkheidsrechten

Persoonlijkheidsrechten zijn gebaseerd op de persoonlijke band tussen de maker en zijn of haar werk. Als maker kun je je bijvoorbeeld verzetten als jouw werk door anderen wordt verminkt of aangetast.

Je kunt persoonlijkheidsrechten niet overdragen, ook niet als de gebruiksrechten op een werk aan een ander zijn overgedragen. Je kunt wel afstand doen van een deel van de persoonlijkheidsrechten.

Naburige rechten

Naburige rechten beschermen het uitvoeren (de vertolking) van een werk door een uitvoerend kunstenaar en de inspanningen en prestaties van muziekproducenten, filmproducenten en omroeporganisaties. Denk bij uitvoerend kunstenaars aan zangers, muzikanten, filmmakers, acteurs, dansers, cabaretiers en circusartiesten. Een muzikant die eigen composities uitvoert, krijgt zowel het auteursrecht als de naburige rechten. Die rechten heten naburig, omdat de bescherming lijkt op die van het auteursrecht.

Voor naburige rechten is geen registratie nodig. De meeste naburige rechten duren 50 jaar. Voor musici en muziekproducenten duurt de bescherming 70 jaar na het uitkomen van de opname.