Nederland opvallend sterke speler in explosief groeiende quantumrevolutie

Wat is quantumtechnologie?

Quantumtechnologie wordt vaak gezien als de volgende grote technologische vooruitgang. Waar klassieke computers rekenen met 'bits' (die óf een 1 óf een 0 zijn), maakt quantumtechnologie gebruik van de fundamentele wetten van de quantummechanica. De basiseenheid hier is de 'qubit'. Dankzij een fenomeen dat superpositie heet, kan een qubit tegelijkertijd 1 én 0 zijn. Hierdoor kunnen quantumcomputers complexe berekeningen, waar huidige supercomputers duizenden jaren over zouden doen, in enkele seconden uitvoeren. 

Quantumtechnologie beïnvloedt diverse sectoren

Het rapport onderscheidt drie segmenten waarbinnen innovatie plaatsvindt: quantumcomputing, quantumcommunicatie en quantumsensing. De verwachting is dat deze  technologieën diverse sectoren ingrijpend zullen veranderen. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• Digitale Veiligheid: quantumcommunicatie maakt dataverkeer fundamenteel onaftapbaar, wat cruciaal is voor de bescherming van staatsgeheimen en financiële transacties. In Nederland ligt hier een sterke focus op: van de 136 internationale octrooifamilies die ons land voortbracht, richten er maar liefst 82 zich specifiek op deze veilige communicatie.
• Gezondheidszorg & Farmacie: quantumsimulaties kunnen moleculaire interacties nabootsen op een manier die voor klassieke computers onmogelijk is. Dit versnelt de ontwikkeling van nieuwe medicijnen en gepersonaliseerde behandelingen drastisch.
• Navigatie & Detectie: Extreem gevoelige sensoren maken navigatie zonder GPS mogelijk en zorgen voor medische scanners die hersenactiviteit nauwkeuriger in kaart brengen.
• Logistiek & Financiën: De ongekende rekenkracht biedt uitkomst voor complexe optimalisatievraagstukken, van wereldwijde logistieke routes tot financiële risicomodellen.
   

Van academisch onderzoek naar commerciële toepassing 

De studie signaleert een belangrijk kantelpunt: de technologie verschuift van academisch onderzoek naar commerciële toepassing. Hoewel universiteiten een fundament blijven vormen, is inmiddels 80% van de internationale octrooiaanvragen afkomstig van bedrijven. Vooral het segment quantumcomputing groeit hard; sinds 2014 is het aantal octrooiaanvragen hierin bijna twintig keer zo groot geworden. Dit duidt erop dat bedrijven hun R&D-inspanningen opschalen om posities in de toekomstige markt te claimen.

Cruciale rol van de overheid bij investeringen in quantum

Het ontwikkelen van quantumtechnologie is kostbaar, risicovol en vergt een lange adem. Bovendien stelt de technologie uitzonderlijk hoge eisen aan specialistische kennis: uit het rapport blijkt dat meer dan de helft van de oprichters van quantum-startups een PhD heeft, vergeleken met slechts 10% van alle bedrijven.
Ondanks deze hoge drempels zijn de wereldwijde investeringen in quantum-startups de afgelopen tien jaar fors toegenomen. De rol van overheden is hierin cruciaal. Omdat commerciële winstgevendheid vaak nog ver weg is, springen overheden bij om innovatie te stimuleren en strategische autonomie te waarborgen. Wereldwijd zijn er inmiddels meer dan 30 nationale quantumstrategieën opgetuigd. Waar in de Verenigde Staten private durfkapitalisten een grote rol spelen, leunt het Europese ecosysteem zwaarder op publieke financiering en subsidies om de kloof van laboratorium naar markt te overbruggen.

De rol van Nederland

Nederland presteert op het gebied van quantumtechnologie boven wat men op basis van de economische omvang zou verwachten. Het rapport kent Nederland een 'Revealed Technological Advantage' van 1,2 toe in de periode van 2020 tot 2024, wat duidt op een specialisatie in deze technologie. Ons land huisvest inmiddels 63 partijen in dit ecosysteem, variërend van startups tot universiteiten. Opvallend is de hoge concentratie specialisten: maar liefst 44% betreft zogeheten ‘core-kwantumbedrijven’ die zich volledig op deze technologie toeleggen.

Drie pijlers dragen het Nederlandse succes:

• De Technische Universiteit Delft wordt wereldwijd erkend als toonaangevend en staat in de top-30 van instellingen met de meeste geciteerde internationale kwantum-octrooien. Delft fungeert daarbij als een magneet voor talent in Europa.
• De Nederlandse overheid vertoont, samen met Australië, de hoogste betrokkenheid bij kwantuminvesteringen. Tussen 2021 en 2024 was meer dan 70% van de investeringen in Nederlandse kwantumstartups afkomstig van publieke middelen. Het rapport noemt specifiek de investering van ongeveer €280 miljoen in Quantum Delta NL als voorbeeld van strategisch overheidsbeleid om het ecosysteem aan te jagen.
• Nederland speelt een sleutelrol in de supply chain. Uit handelsdata blijkt dat ons land een belangrijke exporteur is van geavanceerde productieapparatuur. De sterke Nederlandse halfgeleiderindustrie levert hiermee de essentiële machines die nodig zijn om de hardware voor kwantumtechnologie te produceren.

Meer weten?

Lees meer details over de studie op de website van het Europees Octrooibureau.
Of download het rapport.